Şimdi gelelim kürdiye.
Kürdi makamı eskiden (asyada) atalarımızın çokça hoşlandıkları makamlardan biriymiş, fakat günümüzde elde çok az eser var bu makamla. Gerçi kiminiz belki şaşıracak kürdiyi çokça duyuyoruz diye. Evet, öyle. fakat bu duyduğumuz kısım kürdinin şedleri veya kürdi dörtlüsünün, kürdi beşlisinin kullanıldığı makamlar. Misal, Acem Kürdi, Muhayyer Kürdi, Kürdi'li Hicazkâr ve benzeri makamlar. Büyük bir ihtimalle bu makamda eserlerin az olması makamın icra alanının (teoride) sınırlı olması ve bu biraz zorlayıcı oluyordur belki de.
Gelelim bu makamın yapısını incelemeye;
- Kararı Dügâh
- Güçlüsü Neva
- Yedeni Rast
Nevada buselik beşlisi: Neva - Hüseyni - Acem - Gerdaniye - Muhayyer
Seyri çıkıcı, kimi yerlerde ise ilaveten çıkıcı-inici olarak tarif edilmiş. Genellikle karar bölgesinden seyre başlıyor, fakat güçlüden de seyre başlayabilir. Taksim sırasında direk güçlü bölgesi yerine karar bölgesinden bir perdeyi kullanarak güçlü bölgesine atlamak tercih edilebilir.
Elbette müziğimize bir sınır koyamayız fakat makam yapısı itibariyle olası geçkiler, asma kararlar ve genişlemeleride incelemekte fayda var.
Dügahta kürdi ve nevada buselikli başlanılan bu makamda dügahta kürdinin icrası nevada buseliğe göre daha vurgulu, daha sık. Neva güçlüsünü gösterdikten sonra ilaveten. Çargahta çargahlı (ana dizinin sesleriyle) ve kürdide kalışlar yapılabilir. Segah perdesi anlık (bir iki defaya mahsus) gösterilip tekrar kürdi dörtlüsü ile icraya devam edilebilir. Tercihen karar veya güçlüde kalıştan sonra hicâza geçki yapılabilir bu esnada hicazın etkisi ile eviç perdesini gösterebilir icraya zenginlik katabilirsiniz.
Acem perdesi ile ilgili bir uyarı:!!! Kürdi makamını icrada acem perdesinden kaçınmaya özen gösterin, çünki eğer bu perdede fazlaca kalışlar yaparsanız; dinleyende Acem Kürdi intibası uyandırabilir.
Muhayyer üzerinde kürdi'li simetrik genişleme hemen hemen bir çok kürdi eserde bulunmakta bununla birlikte diğer geçkilerde pekala yapılabilir.
Bir diğer geçki ise Nihavend geçkisi yine bu geçki çokça kullanılıyor kürdi eserlerde.
İlaveten, incelediğim bazı eserlerde gözüme çarpan kısa bir buselik geçkisi.
Pest tarafta ise Acemaşiranda Çargahlı : Acemaşiran - Rast - Zirgüle - Kürdi
Hüseyni Aşiranda Uşşaklı : Hüseyniaşiran - Irak - Rast - Dügah seyirlere rastladım.
TAKSİM
Aşağıda Tanburi Cemil Beyin (Tanburla) Kürdi Taksimini dinleyebilirsiniz.
PEŞREV
Refik Fersan'ın Kürdi Peşrevi
Uyumsuz Notalar::Peşrevin iki yazımını buldum ve çoğu yeri birbirinden farklı yeni görünümlü nota büyük ihtimalle diğerinden geçilmiş ve herhalde geçen kişi damak zevkine uymadığı gerekçesiyle olsa gerek eserin birçok yerini yeniden düzeltmiş(!!!???). Ben burdan eski olanı paylaşıyorum. İsteyen olursa ve internette bulamazsa yeni yazımını yorum bıraksın linkini yollarım.
BESTE
Hafız Rıfat'ın Kürdi Bestesi (Kametin Servi Sehîdir Ârızın berki semen)
Bu bestenin paylaştığım notasıyla İsmail Hakkı'nın kitabında verilen nota birbirinden tamamen farklıdır. Ortada iki farklı beste mi var yoksa değişe değişe o hale mi geldi bilemiyorum artık. Dileyen. Sözkonusu kitaptaki ile bu notayı karşılaştırabilir.
YÜRÜK SEMAÎ
Hafız Post'un Yürük Semaisi (O gamze ki ola tâ nâr-i ebruvan kürdî)
Bu notada donanıma herhangi bir arıza konmamış ve doğru icra edip etmediğimden emin değilim, fakat bulabildiğim tek nota bu idi.
ŞARKI
Selahaddin Sarıkaya'nın Şarkısı (İstanbul Sokakları) ve
Şekip Ayhan Özışık'ın Şarkısı (Seni Andım Bu Gece)
İstanbul Sokaklarını Müslüm Gürses dersem çıkarırsınız (: Seni Andım Bu Gece şarkısını da geçenlerde Murat Bardakçının programında dinlemiştim, güzel bir şarkı fakat notayı taratan arkadaş kolaylık(!) olsun diye her bir notanın üzerine do sunu re sini yazmış sağolsun. Düzgün yazımını bulduğumda güncellemek üzere şimdilik bunu paylaşıyorum.
FANTEZİ
Zekaî Tunca'nın Şarkısı (Seninle Tattım Ben Her Mutluluğu) ve
Selim Öztaş'ın Şarkısı (Güz Gülleri Gibiyim)
son olarak SAZ SEMAİSİ
Göksel Baktagir'den Masum Aşk adlı saz semaisi ile paylaşımımı bitiriyorum.
